Skip to main content

Gadabuursigu ma Soomaali baa, Mise Oromo? Qore Rabiile Xaaji Abiib

 Gadabuursigu ma Soomaali baa, Mise Oromo?

Magaca Gadabuursi, waxa inta badan la yidhaa waa naanaysta "Ilma Siciid", sida aan ka akhriyay Buugga taariikhda Gadabuursiga ee uu qoray Cabdiraxmaan Qaadi (AHUN). Qoomiyada Oromadu waxa ay leeyihiin fasiraad dheer oo qodobkan la xidhiidha. magaca Gadabuursi waxa ay si toos ah u la xidhiidhiyaan nidaamka maamul ee dhaqanka Oromada (Gada System). Waa nidaam dimuqraadi ah oo ay dadku soo doortaan Gandaha Dhaqan oo ah xeerbeegtida bulshada oo uu madax ka yahay (Abaa-gadhe), golaha Difaaca oo ah hogaanka ciiidanka oo u madax ka yahay (Abaan-Duulle) iyo Golaha Sahanka iyo Xidigiska oo madax ka yahay (Abàan waare). Nidaamkan GADA ayay ku tilmaamaan in uu ahaa nidaam gadabuursiga la gu majeeran jiray, magaca Gadabuursi na uu kala jabo laba qaybood oo kala ah Gada oo ah "Nidaam" iyo "Biirsi" oo ah hadhaadigii. Macnuhu waa hadhaagii Nidaamka. Siday ku timid?
Inkasta oo aanay dhacdadani si cad u gu dhignayn Buugga furashada Xabashida (Futuuxul Xabash) oo yaalla madxafka ku yaal magaalada Herer, haddana Oromadu waxa ay daliishanayaan in uu nidaamkii maamuul ee gadabuursiga ay Abasiiniyanka si xun u baaba'sheen, kadibna uu nidaamkii maamul u kala jabay laba qaybood oo kala ah hadhadigii maamulka (Gadabuursi) oo u qaxay dhulka Harargee iyo Firxadkii Maamulka (Gadafur ) oo iyaguna u qaxay dhankaa iyo badda cas kuna milmay Saaxada degta Ereteriya sida la gu xusay buugga la yidhaa Saaxada Ereteriya ( Saha of Ereteria). Gadafurku waxa uu u badnaa reeraha ay ka midka yihiin "Abraynku" iyo kuwo kale oo xiligaa ahaa Abaandulaha nidaamka. Qabiilka Gadafurku waxa ay si dhab ah u rumaysanyihiin tariikhdan, waana dood kale oo xoojinaysa daliilka Oromada.




Dhamaadkii Sagaashameeyadii, ayaan la sheekaystay Faadumo Miimi oo ah haweenayda kaliya ee soomaliyeed ee la gu xusay buugga la yidhaa hadhkii Madoobaa (Black Shadow) oo si faahfaahsan u ga hadlayay nidaamkii Xayle Salaase oo ka mid ahaa boqortooyadii xabashida ee loo yaqaanay tafiirta sulaymaaniyada (Solomanic Dynesty) oo ay Faadumo laf ahaanteedu qayb ka ahayd. Hayb ahaan Faadumo waa Jibriil Yoonis gaar ahaan (Reer Dharaar Yoonis). Faadumo waxa ay ii sheegtay daliil la mid ah ka Oromada oo ahaa, in boqortooyada ay ka midka ahayd u gu yeedhi jireen reeraha Soomaliyeed tilmaamo la gu yaqaano, sida magaca qabiilka Gurgure oo ah Naanays ku raacday ganacsiga tafaariiqda oo ay caan ku ahaayeen, gadabuursigana la gu tilmaami jiray nidaamka maamul ee ahaa " Dhariga iyo Saddexdiisa dhadhaar" oo iyaguna caan ku ahàayeen. Daliilkani na waa mid kale oo xoojinaya dooda Oromadu ay qabaan.
Aan soo koobo qoraalka, maadaama taariikhda iyo juqraafigu ay waxa badan ka badalayaan khariirada maanta ee la yaqaan, waxa iska cad in maalin maalmaha ka mid ah ay Oromadu ay adeegsan doonaan daliilahan iyaga oo raba in ay gaadhaan badda cas iyo gacanka Cadmeed.
Hadii u jiro qof daliil kale hayaa qaybta komentiga ha i gu la wadaago.
Labels:

Comments

Post a Comment

Fadlan Fikirkaaga ka dhiibo hadii aad ku xidhan tahay wararka iyo macluumaadka aanu halkan idinkula wadaagno noona reeb wixii talo iyo tusaale ah

Popular posts from this blog

Madaxweyne ku xigeen Saylici oo Madaxtooyada ku Qaabilay Wariyayaal Ree Borama ah

 Madaxwayne Ku Xigeenka JSL Oo Madaxtooyada Ku Qaabilay Wafdi Suxufiyiin Reer Awdal Ah Madaxwayne ku xigeenka Jamhuuriyada Somaliland Eng. Cabdiraxmaan Cabdilaahi Ismaaciil Saylici ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay wafdi ka socday suxufiyiinta gobolka Awdal oo maalmahii u dambeeyay hawlo shaqo u joogay magaalada Hargaysa. Wafdigan suxufiyiinta ah oo uu hogaaminayay Musharaxa Jagada Gudoomiye-nimo ee ururka Suxufiyiinta Somaliland ee Solja Eng. Maxamed Xasan Ismaaiil Sharbi-yare oo ay weheliyaan suxufi Maxamed Nuur Muuse Bilibili & Suxufiyad Fadxiya Yaasiin Buuni ayaa lagu qaabilay hab-maamuus uu maqaamkiisu aad u sareeyay. Kulankan oo ahaa mid albaabadu u xidhan yihiin ayaa markii uu soo dhamaaday waxa warbaahinta uga waramay Suxufi & Musharax Eng. Maxamed Xasan Ismaaciil Sharbi-yare waxana uu hoosta ka xariiqay in uu ahaa kulan midho dhal ah. “Aad ayaan Madaxwayne ku xigeenka Jamhuuriyada Somaliland Eng. Cabdiraxmaan Cabdilaahi Ismaaciil Saylici uga mahadcelinaynaa sida kara
Post a Comment
Read more

Qof ku sugan Magaalada Saylac ayaa duubay Muuqaal Muujinaya diyaarado Gaaf wareegaya Hawada Saylac

  Waxa markii u horaysay magaalada Saylac lagu arkayaa diyaarado nuuca qumaatiga u kaca oo xeebta Saylac dhanka Barri kaga beegan ka soo degay. Diyaaradahan oon la garanayn ayay dadka degaanku shegeen inay ciidamo kasoo dageen iyo gadiidka badda nuuca la naqaseeyo. Cabaar markay ka dageen ee ay naqasaysteen gadiidkii bada ay ku gali lahayeen ayay u kaceen dhanka gudaha badda. Wali lama hayo war intaasi ka faahfaahsan. Mana jirto wali cid maamulka dawlada matasha oo xog intaas ka dheeriya oo ciidankan ku saabsan bixisay. Waxaan se ognahay oo xaqiiqa markaan aqliga ka shaqaysiino in ciidankani aanay ahayn kuwa maraykanka, reer yurub, iyo China ee saldhigyada ku leh dalka jabuuti oo aaney jirin wax ay ugu baahan karaan inay dhulka bariga ee xeebaha Saylac ka soo dagaan diyaaradohoogu isla markaana ku rakibtaan gadiidka yar yar ee badda, Sidoo kale waxaan isla garan karnaa inaaney ahayn ciidamada ilaalada bedhcad badeeda ee badda cas ka haw-gala oo iyagna saldhig ciidan ku leh dalka aynu j
Post a Comment
Read more

Rumayso ama diid, Farogalinta maantu waxa ay gaar ku tahay deegaanada (Gadabuursi iyo Habarjeclo

  La Dareena Shiinaha! Dhulka qabiilka ayaa iska le, khayraadka ku jirana waa la gu la leeyahay. Ingriisku waxa uu Soomaalilaan u soo dagay xoolaha nool oo kaalin mug leh u gu jiray ciidamadiisa degan Cadan, Talyaaniguna koonfur waxa uu u dagay beeraha oo muhiim u ahaa warshadihiisa. Maanta, waa dagaal dhaqaale, Shiinuhu waxa uu dirayaa fariin ku socota beelaha oo ah (Dhulbahantoow xadkiinu waa ilaa Beer oo Ingriis ayaa idinka qaaday), laakiin, Isagu waxa uu u socdaa ceelasha Shidaalka ee Deegaankaa ku yaal in uu ka horjoogsado Taiwan, waxa kale oo uu odhanayaa (Gadabuursow Jabuuti iyo Saylac idinka ayaa lahaa, oo Ingriis iyo Faransiis ayaa idinka qaaday), laakiin, Isagu waxa uu u socdaa xeebta gobolka oo qiimo u gu fadhida mashruuciisa Kaabayaasha (BRI) in uu ka horjoogsado Ingiriis iyo Imaaraat. Dagaalka beelaha la galinayo, waa dagaal la gu la jiro reer galbeed (Anti Neocolonial Movement), ee ma aha Jacayl iyo wax la guu gu qabanayo. Beeluhu haday garanwaayaan danaha qarsoon ee la g
Post a Comment
Read more